కవి మిత్రులు డా. వూసల రజనీ గంగాధర్ గారు ఇటీవల రచించిన “తెలుగు తేజం – పి.వి. నరసింహారావు” గ్రంథానికి నేనందించిన ముందుమాట :
– డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
జూలై14
తెలుగు తేజం – పి.వి. నరసింహారావు
డిసెం5
“సరస్వతీ సాక్షాత్కారం” గ్రంథంలోని “నా మనసాయెనే!”
“యువభారతి” సాహితీ సాంస్కృతిక సంస్థ తొలి ప్రచురణ – “సరస్వతీ సాక్షాత్కారం” గ్రంథంలోని “నా మనసాయెనే!” అన్న ఖండ కావ్యాన్ని ఆలకించండి.
గానం : డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
అధ్యక్షుడు, యువభారతి
అక్టో3
“తెలుగు సొగసులు”
“ఆకాశవాణి” పూర్వ కార్యక్రమ నిర్వహణాధికారి, ప్రముఖ కవి శ్రీ సుధామ గారు రచించిన “తెలుగు సొగసులు” (“యువభారతి” సంస్థ ప్రచురణ) గ్రంథానికి నేను అందించిన ముందుమాట :
– డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
జూన్24
దత్తాత్రేయ శర్మ గారి “పుస్తకపాణీ శతకము”
మిత్రులు శ్రీ దత్తాత్రేయ శర్మ గారి “పుస్తకపాణీ శతకము” గ్రంథానికి నేనందించిన ముందుమాట :
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
“పద్య కళాప్రవీణ”, “కవి దిగ్గజ”
డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
తెలుగు విశ్వవిద్యాలయ “కీర్తి పురస్కార” విజేత
అధ్యక్షులు, “యువ భారతి” సాహితీ సాంస్కృతిక సంస్థ
(Ph.No. 9959882963).
తేది : 8/3/2020
పలుకులమ్మకు పద్య నీరాజనం
~~~~~~~~~~~~~~~~~~
శ్రీ మరుమాముల దత్తాత్రేయ శర్మ గారు తెలుగు భాషా కోవిదులు, సాహిత్య కార్యక్రమ నిర్వహణా దక్షులు, వృత్తిరీత్యా నిబద్ధత గల అధ్యాపకులు, సత్కవి, సాహితీ రూపకాలలో మెప్పించగల స్ఫురద్రూపి, నటులు … వెరసి బహుముఖీన ప్రతిభా సంపన్నులు. మూడు దశాబ్దులుగా నాకు మంచి మిత్రులు. ఎన్నో ఏళ్ళుగా కవితా వ్యాసంగాన్ని సాగిస్తున్నా, ముద్రణకు నోచుకొంటున్న ఆయన మొదటి గ్రంథం – ఈ “పుస్తక పాణీ” శతకం.
“నీ వాలంబన మీ సృష్టికి” అంటూ, “శ్రీ లాలిత్య ఘన కళాకేళిగ భువనాళి నేలు గీర్వాణి”కి నమస్కరించి ఈ శతక రచనకు ఉపక్రమించారు దత్తాత్రేయ శర్మ గారు. “అనగా నక్షర మీవై, వినగా శ్రుతివాణివై, కవిత్వాకృతివై, కనగా వాజ్మాధురివై పొనరింతువు” అంటూ తన కలం నుండి పద్య మరంద ధారలను జాలువార్చారు.
ఈ శతక కృతి యావత్తూ శర్మ గారి భాషా ప్రాభవ వైభవం ప్రస్తరించింది.
“భాషావేషవు, బ్రాహ్మీ
యోషవు, చతుర చతురాననోదిత నిగమో
ద్ఘోషవు, భావోన్మేష సు
భూషాకృతి భాసమీవు పుస్తక పాణీ!”
వంటి పద్యాలలో ప్రదర్శించిన శబ్ద ప్రయోగ వైదుష్యం అందుకు నిదర్శనం.
“ఈక్షా రక్షిత మీ క్షితి
సాక్షిణి! త్ర్యక్షణ కటాక్షితాక్షయ సాక్షా
ద్దాక్షాయణి! కామాక్షీ!
మోక్షా కాంక్షిత సుగమ్య! పుస్తక పాణీ!”
“విధుభూషిత శుభ శీర్షా!
ప్రథితాఖిల వాగ్విమర్శ భాషా యోషా!
విధి వల్లభ! ఋతు సన్నిభ!
బుధ వదనాంచిత ప్రభాస! పుస్తక పాణీ!”
ఇట్లా అనేక పద్యాలలో దత్తాత్రేయ శర్మ గారి ప్రౌఢ సమాస చాలన పాటవం గోచరమవుతుంది.
ఇంతటి పాండితీ గరిమను ప్రదర్శించిన ఈ కవీంద్రుడు కొండొకచో పలు అచ్చ తెనుగు మాటలతో కూర్చిన పద్యాలను కూడ ఈ కృతిలో పొందుపరచి తన కత్తి వంటి కలానికి రెండు వైపులా పదునే అని నిరూపించారు.
“తెలిసిన వేవియు లేవను
తెలివిడి కలిగిన తెలియును తెలివెంతటిదో!
తెలిసియు తెలియని కలగా
పులగపు నటన బ్రతుకయ్యె పుస్తక పాణీ!”
అట్లాగే –
“నిచ్చలు, లచ్చియు, గౌరియు
నెచ్చెలులై నిన్ను గొలువ నిగమాకృతివై,
యచ్చపు రాణిగ కొలువై
ముచ్చట ముల్లోక మేలు పుస్తక పాణీ!” అన్న పద్యం కూడ అందుకు తార్కాణ.
ఈ కృతిలో కృతికర్త సరస్వతీ మాత స్వరూపాన్ని అనేక కళారూపాలలో దర్శించి ప్రస్తుతించారు.
“వాచిక, మాంగిక, మభినయ
రోచి ర్నాట్య కళ లన్ని రూపంబులలో
వాచవులూరగ జేతువు …” అంటూ నృత్య కళను,
“సరిగమపదనీ స్వరముల,
స్వర సాధనముల సుగాత్ర వాద్యములందున్
సరస వచో విలసనముల
మురిపెముతో నిలుతువంట ..” అంటూ సంగీత కళను,
“తెర మారును, కథ మారును,
పరిపరి విధముల తదుపరి పాత్రలు జేరున్ –
తరగని దెడతెగనిది కథ
మురిసెదవా మా నటనకు? ..” అంటూ నాటక కళను ప్రస్తావించారు. నాటక కళను పేర్కొన్న ఈ పద్యంలో మానవ జీవన నాటక
తాత్త్వికతను కూడ విశేషార్థంగా స్ఫురింప జేసారు కవి.
“ధారా, ధారణ, ధిషణయు,
దౌరంధర్యాశు పద్య ధైర్యోద్ధతియున్,
సారమయ భాష, సద్య:
పూరణగు వధాన కళవు …” అన్న మరొక పద్యం తెలుగు వారికే ప్రత్యేకమైన అవధాన కళకు నిర్వచనంగా భాసిల్లింది.
“ఏ మౌనము నిబిడ మహ
ద్వ్యోమావధి దాటి మ్రోయు నోంకారంబై –
యా మధుర నాద లహరుల్
భూమిని మంత్రాక్షరములు ..” అన్నది దత్తాత్రేయ శర్మ గారి పారమార్థిక భావనా పరిధిని చాటే పద్యం.
అమ్మ వారి విరాట్ స్వరూపాన్ని వర్ణిస్తూ ఆయనంటారు –
“ఇరులన్నియు ముంగురులై
కరి మొయిళులు నీ కనులకు కాటుకలై శా
ర్వరులున్ తెలిమేని వలువ
పొరలై యొదిగి ప్రభలీనె పుస్తక పాణీ!”
ప్రధానంగా పారమార్థిక దృష్టితో సాగిన ఈ రచనలో అక్కడక్కడ సామాజిక స్పృహ కూడ తొంగి చూడడం గమనార్హం.
“భాషింతురు స్వోత్కర్షల –
ఘోషింతురు నీతులెన్నొ కోవిదులట్లున్ –
వేషము లన్ని యిల నుదర
పోషణమునకే గదమ్మ …” అన్న పద్యంలో నేటి సమాజిక స్థితిలోని వ్యంగ్యాన్ని,
“శ్రీ చక్రాకృతి యటులన్
పూచిన పూలన్ని పేర్చి, భువి హరివిల్లై
తోచు బతుకమ్మవగుచున్
బ్రోచెదవు వనితల నెపుడు ..” అంటూ తెలంగాణ సంస్కృతి వైభవాన్ని వివరించారు.
“తెలుగు జనులంద రికపై
తెలుగుననే మాటలాడు తెలివిని గలుగన్
తెలుగే కనువెలుగుగ నగు
పులకించెడి రోజులిమ్ము పుస్తక పాణీ!” అన్న పద్యంలో కవి తన తెలుగు భాషాభిమానాన్ని చాటుకొన్నారు.
అట్లాగే శర్మగారు తమ శాబ్దిక భాండాగారంలో అక్కడక్కడ “దేవులాట”, “కాట గలియు” వంటి మాండలిక నుడికారాలకు కూడ స్థానం కల్పించడం పాఠకులను విశేషం ఆకర్షిస్తుంది. ఒకచోట దత్తాత్రేయ శర్మ గారు –
“నెట్టుకు రాగలిగెద నే
నట్టింటను, నలుగు రెదుట, నానా సభలన్!
పుట్టించితివమ్మా నను
పొట్టన్ నిండక్కరముల ..” అని ఆత్మ విశ్వాసంతో చెప్పుకొన్న మాట అక్షర సత్యం. అంతే కాదు. ఆయన ఆకాంక్ష –
“అధికముగా కోరుకొనను –
మధురోహల దేల – నాదు మనమున కొలువై
సుధలూరెడు కవనంబై
బుధ వంద్యుని జేయ చాలు! ..”
ఈ కృతికర్త కోరికను ఆ వాగీశ్వరి తప్పక తీరుస్తుందని నా విశ్వాసం.
పలికినది భక్తి శతకము –
పలికించిన దేవి భవ్య వాణీ మాతౌ!
పలుకుల తళుకుల పద్యాల్
పలికిన మా శర్మ గారు పడయుత కీర్తిన్!
అభినందనలతో –
(సం/-)
ఆచార్య ఫణీంద్ర
అక్టో22
గాంధీ మహాత్ముని సూక్తులు
నేను “యువభారతి” సాహితీ సాంస్కృతిక సంస్థ అధ్యక్షునిగా బాధ్యతలను చేపట్టిన తరువాత పలు గ్రంథాలను ప్రచురించడం జరిగింది. వాటిలో మొదటిది – “గాంధీ మహాత్ముని సూక్తులు”. మహాత్మ గాంధీ 150వ జయంతి సందర్భంగా భావి తరాలకు ఆ మహనీయుని సూక్తులను అందించాలన్న సదాశయంతో లక్షా పదిహేడు వేల ప్రతులను ముద్రించి ప్రజా బాహుళ్యానికి పంపిణీ చేయాలన్న మా ప్రయత్నం సఫలీకృతం అయినందుకు సంతోషిస్తున్నాం.
– డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
ఆగ18
అన్నదాత శతకం
- శ్రీ చిగురుమళ్ల శ్రీనివాస్ రచించిన “అన్నదాత శతకం” కృతికి నేను అందించిన ముందు మాట :
ఆగ11
ఈశ్వరమ్మ శతకం
కవి, ప్రభుత్వోన్నత పాఠశాల (వరంగల్) ప్రధానోపాధ్యాయులు శ్రీ కొమ్మోజు శ్రీధర్ గారు రచించిన “ఈశ్వరమ్మ శతకం” – నా ముందుమాట
– డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
జూలై20
“సబ్బని కవి పల్కు సత్యమెపుడు”
శ్రీ సబ్బని లక్ష్మీనారాయణ కవి రచించిన పద్యకృతి –
“సబ్బని కవి పల్కు సత్యమెపుడు” కు నేనందించిన ముందుమాట :
మే9
పరిణయ తిలకం
“పద్య కళా ప్రవీణ”, “కవి దిగ్గజ”,”ఏకవాక్య కవితా పితామహ”
డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర
(తెలుగు విశ్వవిద్యాలయ “కీర్తి పురస్కార” గృహీత)
ఫోన్ : 9959882963.
“శ్రీకరం”, 6-34/48/1, బాలాజీనగర్ కాలనీ, దుబాయి బిల్డింగ్ ఎదురుగా,
దమ్మాయిగూడ, హైదరాబాద్ – 500083.
” పరిణయ తిలకం”
—————————————————-
కవిగా, కథకునిగా, విమర్శకునిగా, వ్యాస కర్తగా, బహుముఖీనంగా దినదిన ప్రవర్ధమానమౌతున్న ప్రతిభా సంపన్నుడు – “కుంతి”. అది ఆయన కలం పేరు. ఔరస నామధేయం – “కౌండిన్య తిలక్”. ఆయన సంప్రదాయ శ్రీవైష్ణవ బ్రాహ్మణ కుల సంజాతుడు. ఉగ్గుపాలతో తిరుప్పావై పాశురాలను సేవించి, నరనరాన చూడికొడుత్త నాచ్చియార్ తిరువడిగళ్ళ కైంకర్య దృక్పథాన్ని జీర్ణించుకొన్న ఈ కవిపై ఆ పిరాట్టి కరుణా కటాక్ష వీక్షణ వైభవం ప్రసరించిందేమో .. శ్రీ గోదా రంగనాధుల మహా పరిణయ ప్రబంధ రచన సంకల్పం కలిగి, ఆ కృతి నిర్మాణంలో తాను విశేషంగా సఫలీకృతుడయ్యాడు. అలనాడు సాహితీ సమరాంగణ సార్వభౌముడైన శ్రీకృష్ణ దేవ రాయలు రచించిన “ఆముక్త మాల్యద” కావ్య స్ఫూర్తితో, శ్రీమదాండాళ్ జనన, యౌవన, వైవాహికాది ఘట్టాలకు ప్రాధాన్యతనిస్తూ అల్లిన కమనీయ కృతి ఈ “మహా పరిణయం”. రాయల వారే కాదు .. సుమారు ఒక దశాబ్ద కాలం పూర్వం మహాకవి, విమర్శకులు “ఆచార్య కోవెల సంపత్కుమార”, ఇదే కథా వస్తువుతో “ఆముక్త” అనే లఘు ప్రబంధ రచన కావించారు.
తిక్కన సోమయాజి సృజించిన “ఉత్తర రామాయణ” కావ్యాన్ని కంకంటి పాపరాజు పునఃసృష్టి చేస్తూ ..
“వరుసం దిక్కన యజ్వ నిర్వచన కావ్యంబై
తగం జేసె ‘ను
త్తర రామాయణ’, మందు పై మరి
ప్రబంధం బూని నిర్మించు టే
సరసత్వం బని ప్రాజుఞలార! నిరసించం
బోకుడీ! రాఘవే
శ్వరు చారిత్రము లెంద రెన్ని గతులన్
వర్ణించినన్ గ్రాలదే!”
అన్నట్లుగా, ఆ జగన్మాత – “ఆముక్త మాల్యద” పరిణయ గాథను ఎంద రెన్ని రీతుల వర్ణించినా రుచిరం, రసాన్వితంగానే ఉంటుంది కదా!
ఇక “తిలక్” (కుంతి) విరచిత “మహా పరిణయాన్ని” తిలకిద్దాం.
ఈ కృతికర్త తన ఉక్తిలో రక్తిని, భక్తిని సమర్థవంతంగా రంగరించగల శక్తి గలవాడు. కావ్యారంభంలో కవి శ్రీవిల్లిపుత్తూరు పడతుల దినచర్యల ప్రారంభ వివరాలను ఎంత సహజ రమణీయంగా వర్ణించాడో చూడండి.
“శుకపికములు జేయు సుఖ రవముల విని
“తెలవారెనే!” యని దిగులుపడుచు –
పతి కౌగిలింతను, గత రాత్రి హాయిని
పాన్పుపై లజ్జతో బడవిడియుచు –
పతిపాదముల ధూళి పాపిట దాల్చుచు,
అక్షములకు పుస్తె లద్దుకొనుచు –
శ్రీరంగనాథుని చిత్తమందు తలచి
నింగిలో వేల్పుకు వంగి మ్రొక్కి –
పావురములకు ధాన్యము, పసరములకు
గ్రాసమును గూర్చి, ముంగిలి కసువు నూడ్చి
ముగ్గులను బెట్టి, ఆ పురి పొలతు లెల్ల
వనములోని బావి కడకు జనుదు రంత!”
ఈ కవి కలం అనేక వైవిధ్యభరిత వర్ణనలు చిలుకడంలో ఆరితేరిందన్న విషయం నిర్వివాదాంశం. గోదాదేవి బాల్యాన్ని వర్ణిస్తూ చెప్పిన ఈ పద్యం దానికి తార్కాణం.
“విష్ణుచిత్తుడనెడి కడలి వెడలినట్టి సిరియె తాను!
విష్ణుచిత్తుడనెడి నగము బెంచినట్టి గిరిజ తాను!
విష్ణుచిత్తుడనెడి వనము వెలసినట్టి తులసి తాను!
విష్ణుచిత్తుడనెడి కల్పవృక్షం బిడు వరము తాను!”
గోదా చరిత్రంలో పూలదండది కీలకమైన పాత్ర. అటువంటి పూలదండతో ఆమె సంభాషించినట్టుగా అల్లిన ఈ పద్యం కడు హృద్యం.
“ఓ పూలదండ! నీవే
నా పావనమైన ప్రేమ కాధారంబై,
ఆ పరమాత్మను జేర్చుము –
నీ పుణ్య చరిత నిరతము నిఖిలము నిలువన్!”
అంతే కాదు … నాయిక పూలదండతో చుట్టరికాన్ని కలుపుకొని, తన ప్రేమ సందేశాన్ని నాయకునికి చేరవేయుమని ప్రార్థించడం – కవి భావనా పటిమకు, ప్రతిభా గరిమకు నిదర్శనంగా పేర్కొనవచ్చు. ‘శుక సందేశం’, ‘మేఘ సందేశం’ కృతులవలె కృతికర్త ఈ కృతిని ‘పుష్ప హార సందేశం’గా మలచడం నిజంగా ప్రశంసనీయం. పూలదండతో నాయిక పలికిన ఈ పద్యం ఈ కృతికే ఆత్మ వంటిది –
“నేను, నీవు పుట్టిన దొక నేల లోన –
కాన తోబుట్టువగుదును నేను నీకు!
రాయబారి వగుచు ప్రేమ రాయబార
ము నడుపవలె నా ప్రేమను తనకు దెలుప!”
కావ్యకర్త కథాకథనం ఈ కావ్యంలో ఆద్యంతం కమనీయంగా సాగి పాఠకుని కట్టిపడేస్తుంది. గోదాదేవి తలపులు, గోదా స్వప్నం, చెలికత్తెలతో మార్గశీర్ష వ్రతాచరణ, చెలి ‘త్రివళి’ స్వప్న వృత్తాంతం … వంటి కల్పనలు గ్రంథానికి వన్నె తెచ్చాయి. తృతీయాశ్వాసంలో కవి శాస్త్రోక్తంగా – కన్యాదానం, జీలకర్ర – బెల్లం, మంగళ సూత్ర ధారణ, తలంబ్రాలు, విందు భోజనాలు, అప్పగింతలతో సహా … గోదా, రంగనాథుల ఈ మహా పరిణయాన్ని సంపూర్ణమైన తెలుగు వివాహంగా జరిపించాడు.
ఒకచోట కవి – శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క దశావతారాలను చిన్న పద్యంలో పొందుపరచడం ముదావహం.
“జలచరమై, కూర్మము, కో
రల కిటి,సింహము, వటువయి, రామునివై, కో
సల పతివై, కృష్ణుడవై,
అల బుద్ధునివై, కలికిగ యలరెద వీవే!”
మనోహరంగా ఈ ‘మహా పరిణయ’ కార్యా(వ్యా)న్ని నిర్వహించిన కవి వతంసుడు ‘కుంతి’పై, ఆయన కుటుంబ సభ్యులపై శ్రీమదాండాళు తల్లి, శ్రీరంగనాథుల విశేష కటాక్ష వైభవం వర్షించాలని ఆకాంక్షిస్తూ, ఆయన కలం నుండి మరిన్ని దివ్య, భవ్య, నవ్య కావ్యాలు జాలువారాలని దీవిస్తున్నాను.
తేది: 12/8/2017 సం ||
ఆచార్య ఫణీంద్ర
నవం1
తేనియల వరద
